Laatste update 05/04/2022

De Bezwaar- en Beroepsprocedure

als je een overheidsbesluit wilt aanvechten

Verschillende problemen, verschillende procedures 
Overleg, uitwisseling van argumenten, pressie of een kop koffie zijn gewoonlijk de eerste manieren om eruit te komen. Maar soms heb je een breekijzer nodig om een oplossing te forceren. Voor verschillende problemen zijn verschillende juridische procedures beschikbaar.  

In dit artikel behandelen we de Bezwaar-, en Beroepsprocedure. Dan weet je wanneer je die zou kunnen inzetten. En wat je kunt verwachten. 

Voor welke situaties zijn deze procedures bedoeld? 
Deze procedures zijn bedoeld om een “besluit” aan te vechten van een bestuursorgaan (de overheid). Denk aan een beslissing op een vergunningsaanvraag, het wijzigen van een bestemmingsplan, of een besluit tot handhaving. Een bestuursorgaan is vaak onderdeel van de rijksoverheid, gemeente of de provincie.

Voorbeelden van situaties waar deze procedure voor bedoeld is:

  • Je bent het niet eens met de vergunning die namens het college van burgemeester en wethouders is verleend voor de bouw van een flat naast jouw productiehal.
  • De Minister van Sociale Zaken en werkgelegenheid legt jouw onderneming een boete op, bijvoorbeeld voor het tewerkstellen van “vreemdelingen” op grond van de Wet Arbeid Vreemdelingen.
  • Het college van gedeputeerde staten legt jou een last onder dwangsom op vanwege overtredingen van de vergunning of het bestemmingsplan.

Deze procedures kunnen alleen worden ingezet als je ook “belanghebbende” bent. Je bent belanghebbende als het besluit aan jou gericht is, of als je kunt aantonen rechtstreeks in jouw belangen geraakt te worden door een besluit. Bijvoorbeeld omdat je de buurman bent van een bedrijf dat een omgevingsvergunning voor de bouw heeft gekregen voor uitbreiding van haar omvangrijke bedrijfsactiviteiten.

Als belanghebbende wordt je soms meegenomen in de besluitvorming, maar vaak ook niet. Dan kan het dus zijn dat er al een besluit is genomen zonder dat jij daarbij gehoord bent. Als je wel betrokken wordt in de voorfase, dan kun je meestal zienswijze indienen tegen een ontwerp besluit. De overheid laat je dat dan (vaak via haar openbare publicaties) weten. Je moet echter zelf alert zijn op deze publicaties. Daar zijn prima apps voor, zoals de app ‘over uw buurt’ of ‘omgevingsalert’.

Let op dat het niet tijdig indienen van zienswijze vaak ertoe leidt dat je verder niets meer tegen het genomen besluit kunt doen. Door tijdig zienswijze en/of bezwaar in te dienen kun je ervoor zorgen dat de overheid ook rekening moet houden met jouw argumenten en bezwaren tegen het (voor)genomen besluit. Daardoor wordt het besluit wellicht vrijwillig herzien of ingetrokken (lees hieronder over de bezwaarfase). Zo niet, kun je door naar de rechter (lees hieronder over de beroepsfase).

Hoe verloopt deze procedure?
Is er sprake van een a) overheidsbesluit dat je niet bevalt en je bent b) een belanghebbende die c) het besluit wil aanvechten? Dan is dit de te volgen procedure. Die splitsen we op in de bezwaarfase en in de beroepsfase.

De bezwaarfase

1. Het bezwaarschrift

In deze procedure begin je met het maken van bezwaar bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen. Bezwaar aantekenen moet uiterlijk binnen 6 weken nadat het besluit is genomen. Na deze termijn kan dat niet meer. Aan het bezwaarschrift worden weinig formele eisen gesteld. Een bezwaarschrift kan een gewone brief zijn met daarin onder andere jouw gegevens, de gegevens van het besluit waartegen je in bezwaar komt en jouw argumenten. Dit kun je doen zonder advocaat, maar het is belangrijk om meteen alle argumenten op tafel te leggen, ook de juridische argumenten. Later argumenten toevoegen is in sommige gevallen niet meer toegestaan.

2. Voorlopige voorzieningen?

Tijdens de bezwaarprocedure blijft het genomen besluit geldig. Dat kan onherstelbare gevolgen hebben. Denk aan het kappen van een 100 jaar oude boom. Of het sluiten van een winkel. Om deze situaties te voorkomen kun je de rechter vragen om een voorlopige voorziening te treffen. Bijvoorbeeld of de winkel voorlopig toch open mag blijven. Of dat de kap van de boom wordt uitgesteld. Die voorlopige voorziening blijft dan gelden totdat er een eindbeslissing is gekomen in de bezwaar- en beroepsprocedure. Uiteraard kun je deze stap overslaan als er geen spoedeisend belang aanwezig is.

3. Hoorzitting

In sommige gevallen word je in de gelegenheid gesteld om jouw bezwaar mondeling toe te lichten. Daartoe wordt dan een hoorzitting georganiseerd. Soms wordt er ook een onafhankelijke adviescommissie geraadpleegd. Eventuele andere betrokkenen kunnen daarbij ook als derdebelanghebbende worden uitgenodigd. Je kunt op voorhand ook de relevante schriftelijke stukken inzien of opvragen. Ook kun je je laten bijstaan door een advocaat.

4. Beslissing op bezwaar

Vervolgens volgt de beslissing op het bezwaar. Daarin staat de beslissing, waarbij – als het goed is – ook op de bezwaren wordt ingegaan. Meestal geldt daarvoor een beslistermijn van 6 weken, gerekend vanaf het einde van de bezwaartermijn. Als er een adviescommissie is, dan is de termijn 12 weken. De overheid mag de beslistermijn met maximaal 6 weken verlengen.

De beroepsfase

1. Het beroepschrift

Ben je het niet eens met de beslissing op bezwaar dan kun je naar de rechter. Ook hiervoor geldt een termijn van (meestal) 6 weken. De (inhoudelijke) eisen van het beroepschrift zijn meer uitgebreid en kunnen verschillen afhankelijk van de specifieke instantie bij wie je in beroep gaat.

2. Reactie op beroepschrift

Na het indienen van jouw beroepschrift geeft de rechter de overheidsinstantie de kans om schriftelijk te reageren op jouw beroepschrift.

3. Zitting

Hierna volgt een zitting waarbij de schriftelijk ingediende stukken door partijen mondeling kunnen worden toegelicht. Uiterlijk 10 dagen voor de zitting kun je zelf nog een schriftelijke reactie indienen op het betoog van het bestuursorgaan. Ook kun je nog aanvullende stukken indienen. Tijdens de zitting kun je eventueel ook getuigen laten horen, dan wel deskundigen laten oproepen.

4. Uitspraak

Op basis van de ingediende stukken en de mondelinge toelichting op de zitting doet de rechter. De beslistermijn van 6 weken wordt in de praktijk geregeld uitgesteld.

De Rijksoverheid heeft ook goede uitgebreide brochure over de ins-and-outs van deze procedure.

Wat kost deze procedure? 
De bezwaarschriftfase hoeft op zichzelf niets te kosten. Het indienen van het bezwaarschrift is namelijk gratis. Je kunt echter wel tegen andere kosten aanlopen zoals bijvoorbeeld reiskosten, tijd vrij nemen van je werk en de kosten voor een deskundige als je die hebt ingeschakeld. 

De beroepsfase, oftewel de gang naar de rechter, brengt wel altijd kosten met zich mee: 

  1. Griffierechten. Dat is als het ware het entreegeld dat je aan de rechtbank moet betalen om de procedure te mogen starten. Hoe hoog dat bedrag is hangt af van de hoedanigheid waarin je procedeert. De tarieven verschillen namelijk als je procedeert in de hoedanigheid van een particulier (natuurlijke personen) ten opzichte van organisaties (rechtspersonen). Op de websites van de rechtspraak en de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State kun je de hoogte van deze tarieven nalezen. 
  2. De eventuele advocaatkosten. Dit zijn de kosten die je jouw advocaat betaalt om de zaak te behandelen. Denk aan de kosten voor het opstellen van de processtukken, het uitdenken van juridische vraagstukken, het verzamelen van bewijs, het voeren van correspondentie met de rechtbank over het verloop van de procedure, kosten van het voeren van overleg met het bestuursorgaan, het bijwonen van de zittingen. Je bent niet verplicht om voor de beroepsprocedure een advocaat in te schakelen, maar gelet op de voorkomende complexiteit ervan is dat vaak wel aan te raden, zeker als de belangen groot zijn.  

Wie gaat dat betalen? 
De kosten die gemaakt worden in de bezwaarfase komen minder snel voor vergoeding in aanmerking. Deze worden alleen vergoedt als het besluit wordt herroepen wegens een aan het bestuursorgaan te wijten onrechtmatigheid. Het is dus niet voldoende dat het bezwaar gegrond wordt verklaard!Als het besluit bijvoorbeeld door een nadere motivering in stand wordt gelaten, dan leidt dat vaak niet tot een kostenvergoeding. 

De kosten die gemaakt worden in de beroepsfase komen gewoonlijk wel voor vergoeding in aanmerking als het beroep gegrond wordt verklaard. Als de rechter vindt dat je terecht in beroep bent gegaan, wordt het bestuursorgaan in de proceskosten veroordeeld. Ook de advocaatkosten komen voor vergoeding in aanmerking, maar er wordt niet gekeken naar de werkelijke kosten. Er wordt een puntensysteem gehanteerd op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht. 

Heb je een rechtsbijstandverzekering voor je bedrijf en is er dekking? Dan is de kans groot dat de proceskosten (inclusief advocaatkosten) betaald worden door de rechtsbijstandverzekering. Je hebt namelijk recht op een  voorkeursadvocaat. Meld de zaak wel tijdig bij jouw verzekeraar en check goed wat het maximaal verzekerde bedrag is binnen jouw polis. We kunnen je daar kosteloos bij helpen. 

Hoe zit dat met hoger beroep? 
Als je het niet eens bent met de uitspraak van de rechter kan je daartegen in hoger beroep. Er zijn in het bestuursrecht meerdere hoger beroepsrechters maar De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State is in de meeste gevallen bevoegd. De termijn voor het indienen van het hoger beroepschrift is wederom 6 weken. Het is niet verplicht om een advocaat in te schakelen, maar het gaat hier vooral om de juridische interpretatie van de feiten. Wel advocatenwerk dus. 

Mocht je door willen (en kunnen) in hoger beroep, dan verwijzen we je naar het hierboven beschreven verloop  van de beroepsprocedure. Het hoger beroep verloopt ongeveer hetzelfde, zij het bij een andere instantie (meestal Raad van State, dan wel het College van Beroep). 

Gelijk hebben, gelijk krijgen en gelijk halen met VDT 
Zoals gezegd. Soms heb je een breekijzer nodig om een oplossing te forceren. De messen worden dan geslepen, want de spelregels van procedures zijn bikkelhard.  

Zowel ons Team Bedrijfsstructuur, als ons Team Bedrijfsprocessen als ons Team Mens & Arbeid heeft gespecialiseerde procestijgers in de gelederen. Want procederen is echt een aparte tak van sport. Weet dat zij klaar staan om in te grijpen, mocht het nodig zijn. 

Zie ook:

Dit artikel maakt onderdeel uit van:

Kort Geding
& Bodemprocedures

Team
Bedrijfsprocessen

Meet the experts